İzmir Musevi Cemaati Vakfı, ‘Despertar İzmir’ Projesi ile, nüfusu giderek azalmakta ve yaş ortalaması yükselmekte olan İzmir Musevi Cemaati’ni başta İzmir olmak üzere ulusal ve uluslararası alanda daha görünür hale getirmek ve ön yargıları yıkmak için harekete geçti.

“İzmir Musevi Cemaati’nin Kapsayıcı Liderlikle Güçlendirilmesi” ya da kısa adıyla “Despertar İzmir” Projesi Nisan 2021–Haziran 2022 döneminde, İzmir Musevi Cemaati Vakfı’nın daha aktif ve demokratik katılımla güçlenmesi amacıyla yürütüldü. İzmir Kent Değerlerini Koruma ve Geliştirme Derneği’nin ortaklığıyla hayata geçen proje diğer azınlık vakıfları için “İzmir Modeli” oluşturulmasını, Yahudi tarihi konusundaki bilincin artırılmasını, mevcut önyargıların azaltılmasını, genç Musevi nesillerin Türkiye’ye ve yerel topluluklarına olan bağlarının daha da güçlenmesini hedefledi.

Proje koordinatörü Ceki Hazan, Ladino dilinde “uyanış” anlamına gelen “Despertar” çalışmaları ile İzmir Musevi Cemaati bünyesinde yer alan kişi ve kurumların yerel, ulusal ve uluslararası sivil toplum çevrelerinde daha etkin ve katılımcı roller üstlenmesini sağladıklarını belirtirken sözlerine şöyle devam ediyor: “Projede amacımız, küçülmekte ve yaşlanmakta olan İzmir Musevi Cemaati’nde kadınları ve gençleri yönetime daha aktif bir şekilde dahil etmek ve İzmir’deki sivil toplum örgütleri ve belediyelerle iş birliğimizi artırmaktı. Projenin sonunda İzmir’de büyük bir zirve düzenledik ve projedeki kazanımlarımızı Türkiye’deki diğer azınlık cemaati vakıflarıyla paylaştık.”

Proje etkinlikleri, başta Yahudi, Rum, Ermeni ve Süryani cemaatleri vakıflarının temsilcileri olmak üzere akademisyenler, ilgili STK’lar, kamu kurum ve kuruluşları ile paydaşların katılımıyla Nisan 2022’de İzmir’de düzenlenen “Azınlık Cemaat Vakıfları Zirvesi” ile sona erse de projenin 15 aylık sürecinde gerçekleştirilen faaliyetler bununla sınırlı kalmadı.

Hedef gruplara yönelik etkinlikler

“Despertar İzmir” Projesinin hazırlık dönemi olan 2021 Nisan ve Mayıs aylarında, yönetim kuruluna dâhil olmak isteyecek yaklaşık 30 gönüllüyle ilk çalışmalar başladı. Bu süreçte stratejik planlama, dâhil etme eğitimleri gibi ortalama 24-32 saatlik eğitim serileri düzenlendi.

Temmuz 2021’de projenin öncelikli hedef grupları arasında yer alan kadınlara yönelik düzenlenen kadın-erkek eşitliği ve kadın hakları temalı eğitim serisinde, kadın ve insan hakları alanında çalışan aktivist ve avukatların eğitmenliğinden faydalanıldı.

Ağustos 2021’deki faaliyetler ise projenin bir diğer hedef grubu olan 12-18 yaş arasındaki gençlere yönelik planlandı. Çevrim içi eğitimlerin ardından üç günlük bir kamp ile gençlik katılımı ve gençlik demokrasisi konuşuldu, İzmir çevresindeki Yahudi kültür alanlarına günlük geziler düzenlendi.

2021 sonbahar aylarında projenin üçüncü hedef grubu olan diğer azınlık vakıfları üyeleriyle çeşitli tematik toplantılarda bir araya gelinerek ortak sorunlar ve çözüm önerileri tartışıldı, iş birliği imkânları üzerine fikir alışverişinde bulunuldu. Projenin son döneminde ise, süregelen faaliyetlerle birlikte İzmir Musevi Cemaati Vakfı’nın proje kapsamında düzenleyeceği “Kültürlerarası Festival” hazırlıklarına ayrıldı.

Kültürlerarası Festival

“Etkinlikte İzmir’de yaşayan farklı kültürlere ait tatlar, ezgiler İzmirlilerle buluştu. Sergiler, paneller ve eğitimlerle İzmirliler, eski İzmir’e, İzmir’in çok kültürlü yaşamına dair yeni bilgiler edindi.” 20-27 Mart 2022 tarihleri arasında düzenlenen “Kültürlerarası Festival”in içeriği bu sözlerle özetleniyor. Bir hafta süren festival sergi, konser ve eğitimlerin yanı sıra çeşitli yarışmalara ve atölyelere de ev sahipliği yaptı.

“Group de Smyrne” ve “İzmirlis” konserleri ile Rum ve Judeo-Espanyol ezgilerine yer verilen festivalde, Çağdaş Drama Derneğinin düzenlediği “Müze Eğitimi” ile çalışmalar devam etti.

Ayrıca proje ortağı Kentimiz İzmir Derneği tarafından 20 çocuğa 3D Yazıcı Eğitimi verildi ve bu kapsamda çocuklar çok kültürlü yaşam hakkında tasarımlar yaptı.

“Osmanlıdan Günümüze İzmir’de Çokkültürlü Yaşam” paneli ve 200’den fazla yarışmacının yer aldığı İzmir’deki Yahudi Kültürel Miras noktalarında geçen “Hazine Avı” yarışması da festivalin diğer etkinlikleri oldu.

Belgesel: ‘İzmir Sefarad Kadınları El Ele’

“Despertar İzmir” Projesi kapsamında bir de belgesel film çekildi, “İzmir Sefarad Kadınları El Ele” isimli belgesel, 2022 yaz aylarında çeşitli dernek ve vakıfların iş birliğiyle beyazperdede izleyiciyle buluştu. Belgeselin yönetmeni Sarit Bonfil, yola çıkış noktasını ve belgeselin hikâyesini şöyle aktarıyor: “Ceki (Hazan) bana bir belgesel yapma önerisiyle geldiğinde, kadınlara odaklanmanın ‘Despertar’ Projesinin amacıyla örtüşeceğini düşündüm ve zihnimde konu o anda şekilleniverdi: Geçmişten günümüze İzmir Yahudi toplumundaki kadınların topluma katkıları. Konuyu geniş bir perspektiften ele almayı düşündüm. Kurumlarımızda (Liga, Azil, Talmud-Tora, vb.) ya da toplumsal fayda sağlayan projelerde (Sefarad yemek kitabı, Parohet projesi, vb.) yer alan kadınlarımız belgeselin ana konusu…”

Projeye ilişkin ayrıntılı bilgi alınabilecek, azınlık vakıfları arasındaki diyalog ve iş birliğinin geliştirilmesini sağlayan bir intraneti de barındıran internet sitesine https://www.izmirjcc.org/ adresinden ulaşılabilir.