Hakkımızda

Sivil Toplum Sektörü Hakkında

Türkiye’nin Avrupa Birliği yolculuğunda sivil toplumun hayati rolünün ve toplumlar arası diyaloğun her zaman bilincinde olan Avrupa Birliği Başkanlığı, 2003 yılından beri geliştirdiği sivil toplum odaklı bakış açısıyla sivil toplumun ve STK’ların ihtiyaçlarına sistematik bir şekilde cevap veren desteklerini Sivil Sektör çatısı altında devam ettiriyor.

Katılım Öncesi Mali Yardım Aracı (IPA): Türkiye’nin AB’ye adaylık ve uyum süreciyle doğrudan ilgili alanlarda Katılım Ortaklığı ve Ulusal Program önceliklerinin yerine getirilmesi amacıyla tahsis edilen AB Mali Yardımları, 2007 yılından itibaren Katılım Öncesi Yardım Aracı (IPA) ile kullandırılmaya başlandı. IPA aracılığı ile kullandırılan mali yardımlar Türkiye-AB müzakere sürecinin en temel belgesi olan Müzakere Çerçeve Belgesi’nde belirtilen şu üç hedefi desteklemek üzerine şekillendi:

  • Kopenhag siyasi kriterlerinin istisnasız olarak uygulanması, siyasi reformların derinleştirilmesi ve içselleştirilmesi,
  • AB müktesebatının üstlenilmesi ve uygulanması,
  • Sivil toplumla diyaloğun güçlendirilmesi ve bu çerçevede hem AB ülkelerinin kamuoylarına hem de Türkiye kamuoyuna yönelik bir iletişim stratejisinin yürütülmesi.

2007-2013 IPA I Dönemi: Türkiye-AB ilişkilerinin ve AB mali yardımlarının zaman içerisinde değişen yapısı içinde Başkanlığın sivil toplum destekleri de dönüşerek çeşitlendi. 2007-2014 yıllarını kapsayan IPA I döneminde özellikle Türkiye ve AB sivil toplumları arasında diyalog kanallarının kurulması üzerinde duruldu.

2014-2020 IPA II Dönemi: 2014-2020 yıllarını kapsayan IPA II döneminde ise Sivil Toplum Sektörü, sivil topluma yönelik çalışmaların bütüncül ve kapsayıcı bir yaklaşımla yürütüleceği ayrı bir sektör olarak tanımlandı. Avrupa Birliği Başkanlığı IPA II döneminde tanımlanan bu sektör altında hem STK’lar hem de ilgili kamu kurumlarının aktif rol alarak sivil toplumun güçlendirilmesine, AB üyesi ülkelerin sivil toplumlarıyla Türk sivil toplumu arasındaki diyaloğun daha da derinleştirilmesine hizmet edecek projeler ile STK’ların kapasitelerinin güçlendirilmesi ve Kamu-STK işbirliğinin tesisine yönelik önemli adımlar attı.

2014-2020 dönemi Katılım Öncesi Mali Yardımlarının bileşenleri arasında sivil toplumun yerini aşağıdaki görselde bulabilirsiniz:

AB tarafından IPA II döneminde Türkiye’ye tahsis edilen 3,2 milyar avroluk mali yardımın yaklaşık 190 milyon avrosu Sivil Toplum Sektörü altında yürütülen proje ve programlara ayrıldı. Sivil toplumun sektör olarak tanımlanması ile birlikte tahsis edilen ayrı bir bütçe ve oluşturulan özel bir alan ile sivil topluma yönelik çalışmaların uzun vadeli bir bakış açısıyla programlanmasına zemin oluşturuldu.

AB Başkanlığı tarafından geliştirilen ve bu zeminin ana hatlarını ortaya koyan Sektör Planlama Dokümanı ile aşağıdaki dört ana eksen tanımlandı:

  1. Kamu sivil toplum diyaloğunun güçlendirilmesi: Kamu sektörü ile STK’lar arasındaki iş birliğinin güçlendirilmesi hedeflendi. STK’ların yerel ve ulusal düzeyde kamu politikası sürecine katılımının artırılması hedeflendi.
  2. STK’lara yönelik yasal çerçevenin iyileştirilmesi: STK’ların kuruluşu, çalışmaları, finansmanı, denetimi gibi konulardaki mevzuatın iyileştirilmesi; sivil toplum için daha şeffaf ve hesap verebilir bir ortam yaratılması hedeflendi.
  3. STK’ların kapasitesinin güçlendirilmesi: STK’ların kamu politikalarının şekillendirilmesi, uygulanması ve izlenmesi alanlarında etkin olmaları için idari, mali, insan kaynağı kapasitelerinin güçlendirilmesi, ağ kurma yetkinliklerinin geliştirilmesi hedeflendi.
  4. Sivil toplum diyaloğunun geliştirilmesi: AB ve Türkiye’deki STK’lar arasında uzun vadeli ortaklıkların ve iş birliğinin kurulması hedeflendi.

Sivil toplum destekleri: IPA I ve II Dönemleri kapsamında 2008 yılından bugüne değin Avrupa Birliği Başkanlığı tarafından dönemler halinde uygulanan Türkiye ve AB arasında Sivil Toplum Diyaloğu Programları ile 2018 yılı itibariyle uygulamaya konulan Sivil Toplum Destek Programları kapsamında STK’lar tarafından uygulanan 525 projeye 65,5 milyon avro hibe desteği doğrudan Avrupa Birliği Başkanlığınca sağlandı. Bu projelere ilişkin detayları web sitemizde yer alan SivilPort-Sivil Toplumun Çevrimiçi Buluşma Noktası başlığı altında bulabilirsiniz.

Ayrıca Avrupa Birliği Başkanlığı, kamu-STK işbirliğinin tesisine yönelik olarak ilgili kamu kurumları tarafından yürütülen birçok programın uygulama süreçlerinde de aktif rol oynadı. Bu programlara ilişkin detayları web sitemizde yer alan diğer programlar başlığı altında bulabilirsiniz.

STK’ların doğrudan başvuru sahibi olamadığı fakat sivil toplumu da yakından ilgilendiren konulara yönelik diğer aktörler tarafından uygulanan hibe programlarında sivil toplumun dahil edilmesine ve katılımına Avrupa Birliği Başkanlığı tarafından özel bir önem veriliyor.

2021-2027 IPA III Dönemi: 2021-2027 yıllarını kapsayan IPA III Döneminde ise beş öncelikli alan belirlendi:

1. Hukukun Üstünlüğü, Temel Haklar ve Demokrasi,

Hukukun Üstünlüğü, Temel Haklar ve Demokrasi başlığı altındaki TEMATİK ÖNCELİKLER

  • Yargı
  • Yolsuzlukla mücadele
  • Örgütlü suçla mücadele/güvenlik
  • Göç ve sınır yönetimi
  • Temel haklar
  • Demokrasi
  • Sivil Toplum

2.  İyi Yönetişim, Müktesebat Uyumu, Stratejik İletişim ve İyi Komşuluk İlişkileri,

TEMATİK ÖNCELİKLER

  • İyi yönetişim
  • İdari kapasite ve AB müktesebatına uyum
  • İyi komşuluk ilişkileri ve uzlaşmalar
  • Stratejik iletişim, izleme, değerlendirme ve iletişim faaliyetleri

3. Yeşil Gündem ve Sürdürülebilir Bağlantısallık,

TEMATİK ÖNCELİKLER

  • Çevre ve iklim değişikliği
  • Ulaştırma, dijital ekonomi ve toplum, enerji

4. Rekabetçilik ve Kapsayıcı Büyüme,

  • Eğitim, istihdam, sosyal koruma ve kapsayıcılığı amaçlayan politikalar ve sağlık
  • Özel sektörün gelişimi, ticaret, araştırma ve yenilik
  • Tarım ve kırsal kalkınma
  • Balıkçılık

5. Bölgesel ve Sınır Ötesi İşbirliği.

TEMATİK ÖNCELİKLER

  • Çevrenin Korunması, Yeşil Dönüşüm, İklim Değişikliği ile Mücadele
  • Sürdürülebilir Turizm
  • Rekabetçi, Akıllı Döngüsel Ekonomi
  • Bölgesel Kalkınma ve Yönetsel İşbirliği
  • Sınır Güvenliği, Sosyal Hakların Desteklenmesi

IPA III Dönemi projeleri: Yerel yönetimlere yönelik olarak Türkiye Belediyeler Birliği tarafından yürütülen Türkiye ve Avrupa Birliği Arasında Şehir Eşleştirme Hibe Programı-II: Yeşil Bir Gelecek İçin Eşleştirme kapsamında hibe desteği almaya hak kazanmış yerel yönetimlerin faydalanıcısı olduğu hibe projelerinde STK’lar da ortak olarak yer alacak. IPA III Dönemi altında AB tarafından finanse edilen ve UNDP Türkiye tarafından yürütmekte olduğu Sivil Katılım Projesi Projesi ile kamu ve STK’ların yönetişim konusundaki ortak projelerine destek verilecek. Benzer bir şekilde, sosyal girişimcilik alanının sivil toplumun önem verdiği ve yakından ilgilendiği güncel bir konu olması nedeniyle Sosyal Girişimcilik Projesi ile sivil topluma önemli katkılar sağlanacak.

IPA II döneminde Sivil Toplum Sektörünün lider kurumu olan Avrupa Birliği Başkanlığı, atılan adımların sürdürülebilir ve kalıcı olması amacıyla IPA III döneminde de sivil topluma yönelik destek mekanizmalarının hayata geçirilmesi için çalışmalarına devam ediyor.